Владимир Плавевски
350 мкд
282 стр./ A5 формат (200x140)
Владимир Плавевски е еден од ретките македонски писатели во чие прозно творештво доминира Скопје. Таков е и случајот со неговиот најнов роман „Земјотрес, 5:17“. Овој роман на Плавевски се однесува за потресната катаклизма на Скопје на 26 јули 1963 година.
Плавевски гради динамична и драматична приказна, сугестивно и сликовито ги опишува катастрофата, ужасот, траорот, животните премрежиња и страдањата на скопјани во земјотресот.
Фикцијата на приказната се потпира врз многу веродостојни факти и документи, но и фактот што авторот е роден скопјанец и директен сведок на многу од опишаните настани сега преточени во уметничка проза – ја прават уште поуверлива приказната за Скопје во деновите пред и по земјотресот.
Романот е посветен на трагични теми од историјата на градот, но во сите тие мачни, мрачни и тегобни сцени, слики и епизоди, најдолго се провлекува една љубовна приказна. Токму таа приказна е нишката која ги поврзува сите епизоди на ова дело (а Плавевски романот го раскажал во епизоди). Па дури на крајот, веројатно повеќе поради таа љубовна приказна отколку поради приказните за трагедиите и човечките судбини, се чувствува и еден наплив на меланхолија. Зашто таа најчесто и најдобро оди со приказните за љубовта, за изневерените и неостварени нешта и за празнините и тегобите во животот. А овој роман е токму за тоа.
Приказната тече во три паралелни дискурси – двата ги водат главните јунаци на љубовната приказна, а третиот дискурс, се појавува подоцна, го води спореден јунак, но мошне клучен за некои расплети. Ваквиот пристап само уште повеќе ѝ дава динамика на приказната, на романот му дава уште покомплексна структура, а кај читателот ги зголемува љубопитството и вниманието.
Во својата раскажувачка постапка Плавевски практикува по малку да ги глорифицира главните ликови, а тоа е посебно изразено во ликот на Баба Цена од неговиот роман „Цена од Ново Маало“ – едно од најдобрите дела посветени на Скопје во македонската книжевност.
Во романот „Земјотрес“ има еден лик, малку глорифициран, малку карикиран, но сето тоа е во рамките на умереноста, и тој лик е инаку професор по историја, а тој професор по историја обожава да го кажува тоа што го знае, ужива да раскажува историја, сака да „брилира на свој терен“, па така тој професор по историја ја користи секоја можност да зборува и за историјата на Скопје. На тој начин, Плавевски во својот роман внесол и историја за Скопје, меѓу другото, и ненаметливо. Романот го прави вистински скопски роман.
Се разбира, тоа се повремени и куси епизоди, па во романот доминира приказната за Скопје пред и по земјотресот. Како роден скопјанец, Плавевски дава извонредни и автентични описи на градот од тоа време и на животот во тоа време, се разбира, обработувајќи и универзална тема – човечките судбини.
Значи: за оние кои го сакаат Скопје, кои сакаат да читаат за Скопје, за оние кои сакаат да читаат романи со приказна, кои сакаат да читаат книги со книжевна вредност – за сите нив романот на Плавевски е вистински избор за лектира.